Латинский язык: Практические задания для студентов заочного отделения исторического факультета
priusquam – прежде чем
acies, ei f – строй, сражение
contineo, tinui, tentum 2 – содержать
manus, us f – отряд; рука, сила
interitus, us m – гибель, уничтожение
ЗАДАНИЕ XII
1.
Указательное местоимение hic, haec, hoc
2.
Определительное местоимение idem
3.
Вопросительные и неопределенные местоимения
4.
Отрицательные местоимения
А. Прочитайте, разберите и
переведите предложения.
1. Nemo amat eos, quos timet. 2. Semper nos delectat aut
aliquis utilis labor, aut aliqua bona ars, aut aliquod gratum studium. 3. Non
semper iidem homines de iisdem rebus eadem iudicant. 4. Quae amicitia potest esse
inter ingratos? 5.
Nullum bonum est sine aliquo malo.
СЛОВА
timeo, ui,-, 2 – бояться
delecto 1 – забавлять, услаждать
utilis, e – полезный
ars, tis f – ремесло, искусство, наука
studium, i n – занятие
ingratus, a, um – неблагодарный
В. Прочитайте и переведите текст.
Nauta et agricola
Nauta et agricola diversi sunt
moribus et studiis. Hic stabilem habet sedem, ille locum mutat. Hic mores
antiquos servat, ille morum alienorum studiosus est. Huic sermo tantum patrius,
illi aliae quoque linguae notae sunt. Huius vita tranquilla est, illius
periculorum plena. Hunc agri et prata, illum fluvii et maria delectant.
Sermones quoque nautarum et agricolarum diversi sunt: hi narrant de agris de
frugibus, illi de terris alienis, de urbibus, navibus, procellis.
СЛОВА
diversus, a, um – различный
mos, moris m – обычай, образ жизни
stabilis, e – постоянный, неизменный
sedes, is f – место жительства, сиденье
studiosus, a, um – любознательный
sermo, onis m – разговор, беседа
notus, a, um – известный
tranquillus, a, um – спокойный
pratum, i n – луг
mare, is n – море
frux, gis f – плод, фрукт
urbs, bis f – город
navis, is f – корабль
procella, ae f – буря
С. Прочитайте, разберите и
переведите текст.
Omnia fluunt, omnia
mutantur
Nemo nostrum idem est in senectute, qui erat iuvenis, nemo est mane, qui erat pridie. Quidquid vides, currit cum tempore,
nihil ex his, quae videmus, manet. Hoc est, quod ait Heraclitus: In idem flumen
bis non descendimus: manet idem fluminis nomen, aqua transmissa est (Seneca).
СЛОВА
senectus, utis f – старость, зрелость
iuvenis, e – молодой, юный
mane – утром
pridie – прежде, накануне, днем ранее
curro, cucurri, cursum 3 – бежать
aio, ait, -, – говорить, утверждать
descendo, scendi, scensum, ere – идти, спускаться,
вступать
1.
Общие сведения о степенях сравнения прилагательных
2.
Сравнительная степень; превосходная степень
3.
Особенности в образовании степеней сравнения
4.
Наречия; образование наречий
5.
Степени сравнения наречий
А. Прочитайте, разберите и
переведите предложения.
1. Aetas dulcissima adulescentia
est (Plin.Epist.). 2. Fideliores sunt oculi auribus . 3. Pax vel iniusta
utilior est, quam iustissimum bellum (Cic.). 4. Homini homine nihil pulchrius
videtur (Cic). 5. Nullus est locus domestica sede iucundior (Cic). 6.
Gravissimum est imperium consuetudinis. 7. Non minor voluptas percipitur ex
velissimis rebus, quam ex pretiosissimis (Cic.). 8. Veterrimus homini optimus
est amicus. 9. Homines amplius oculis, quam auribus credunt (Seneca. Epist).
10. Omne bellum sumitur facile, aegerrime desinit (Sall.). 11. Ex inferiore
loco in superiorem non satis commode tela adidi possunt (Caes.). 12. Facile
omnes, quum valemus, recta consilia aegrotis damus (Terentius). 13. Summi
montium vertices nive aeterna tecti sunt. 14. Nuntiis litterisque Allobrogum
commotus, Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit; cum his
legionibus legatus Quintus Pedius in ulteriorem Galliam missus est.
СЛОВА
adulecsentia, ae f – юность, молодость
dulcis, e – сладкий, приятный
aetas, atis f – время жизни, возраст
fidelis, e – верный, надежный
oculus, i m глаз
auris, is f – ухо
pax, pacis f – мир
iniustus, a, um – несправедливый
iustus, a, um – справедливый
homo, inis m – человек
video, vidi, visum 2 видеть, pass. kазаться
domesticus, a, um – домашний
iucundus, a, um – приятный
gravis, e – тяжелый, важный, веский
consuetudo, inis f – привычка, обычай
voluptas, atis f удовольствие, наслаждение,
радость
Annos numerabant Romani ab anno Urbis conditae (ab urbe condita=ab U.c.), qui annus fuit ante aeram nostram septingentesimus quiquagesimus tertius. Initio reges per annos circiter ducentos quinquaginta
civitatem ad arbitrium suum rexerunt. Anno quingentesimo nono, sive ab Urbe
condita ducentesimo quadragesimo quarto, postquam expulsus est ex regno
Tarquinius Superbus, creati sunt duo consules, qui potestatem parem habebant
atque alter alterum coercebat. Hunc statum quinque fere saecula observaverunt
Romani. Iam anno ducentesimo sexagesimo sexto tota fere Italia in potestate
Romanorum fuit.
Anno tricesimo imperium occupavit
Augustus, qui primus imperator populi Romani fuit. Imperatoribus paruit
imperium Romanum usque ad annum quadringentesimum septuagesimum sextum aerae
nostrae, sive millesimum ducentesimum tricesimum ab Urbe condita.
СЛОВА
condo, didi, ditum 3 – воздвигать, основывать; ab
urbe condita – от основания города
initium, i n – начало
arbitrium, i n – решение
expello, puli, pulsum 3 – выгонять
creo 1 – избирать
par, paris – равный, одинаковый
coerceo, cui, citum 2 – сдерживать
observo, avi, atum, are – оберегать, соблюдать
fere – почти, приблизительно
saeculum, i n – век
consul, ulis m – консул
В. написать все числительные
римскими цифрами.
Статьи
для домашнего чтения в первом семестре
1. Conspectus historiae
Romanae
Origo populi Romani ab Aenea
ducitur, ut mythus narrat. Aeneas, dux Troianorum, Troia deleta (после
разрушения Трои) profugit, mox patriam novam in Italia sibi gentique
comparavit. Hac
stirpe sunt nati gemini Romulus et Remus, quorum ab altero, Romulo, Roma
condita est. Quod Romani paucas mulieres habuerunt, virgines Sabinas ad
spectacula invitatas rapere decreverunt. Bellum inde ortum ipsae Sabinae
composuerunt.
Mortem regis Romanorum primi
interregnum secutum est. Post interregnum Numa Pompilius, rex pacis, regnabat.
Templum dei Iani, quod apertum semper bellum significabat, Numae Pompilii regis
tempore clausum erat.
Multa bella a rege Romanorum tertio
Tullo Hostilio gerebantur. Bellum inter Romanos Albanosque certamen
trigeminorum, qui Horatii et Curiatii appellati sunt, discrevit. Victoriam
Romanis Horatii reportabant, itaque etiam Alba Longa Roma regebatur.
Rex Romanorum quartus Ancus Martius
erat. Post illum Tarquinius Priscus regnabat, a quo praeter suos etiam filius
servae educabatur. Hic adolescens ad regnum obtinendum ab uxore regis mortui
quoque adiutus est. Sic factus estServius Tullius, rex Romanorum sextus, qui
instituta legesque populo Romano dedit. Sed filia regis una cum marito regnum
patrium appetebat. Gener Servii Tullii, Tarquinius, qui postea Superbus est
nominatus, solum per corpus mortuum regis regnum obtinere potuit.
Rex ultimus multa oppida vi ac dolo
occupavit. Postquam Tarquinius Superbus anno ducentesimo quadragesimo quarto
post Urbem conditam regno expulsus est, regnum concidit.
Libertatem populus Romanus, iam
pridem optabat exspectabatque. Post reges expulsos primi consules L. Iunius
Brutus et Tarquinius Collatinus rei publicae praefuerunt.
2. De magistratibus
Romanorum
Senatus et magistratus rem publicam
Romanam administrabant. Summi magistratus erant consules, praetores, aediles,
quaestores. Quaestores cosulibus in bello aderant, aut in urbe aerarium
administrabant. Aedilibus, cura viarum et aedificiorum publicorum mandata erat.
Diebus festis in circo populo (прил. § 22)
ludos parabant, nam Romani ludis valde delectabantur. Nota sunt verba: “Panem
et circenses!”
Praetores iudicabant: praetor
urbanus de controversiis civium, praetor peregrinus de controversiis civium et
peregrinorum. Inter omnes magistratus consulum potestas summa fuit. In bello
consules duces exercituum erant, in pace civitatem administrabant. Saepe apud
populum aut in senatu orationes de legibus habebant. Lictores ante consules
portabant fasces - securim, virgis circumdatam; primo enim consulibus potestas
vitae necisque in cives erat.
Itaque fasces signum potestatis
erant.
3. Censores Romani
Quinto anno Romae bini censores
creabantur. Deligebantur ex numero eorum, qui consulatu optime functi erant.
Magna erat censorem potestas, neque quisquam apud Romanos in maiore honore erat
quam illi. Censores non modo censum civium habebant, sed etiam mores probabant.
Si quis agricola agrum suum non diligenter colebat, id non sine aliqua poena
erat. Item, quicumque eques equum suum non satis curaverat, a censoribus notabatur.
Si quod facinus comissum erat, censores poenam constituebant. Cives, qui
aliquid gravius commisserant, tribu movebantur. Quisquis senatorum facinoris
convictus erat, senatu movebatur.
4. Gentes Italiae
Italiam superiorem habitabant
Galli. Hanc partem Italiae, quae cis Alpes sita erat, Romani Galliam Citeriorem
vel Cisalpinam appellabant. Maior erat ea Gallia, quae Gallia Ulterior vel
Transalpina appellabatur, quod trans Alpes sita erat.
Romanorum finitimi erant Etrusci,
qui prioribus temporibus ex Asia in Italiam venerant, ut fama est. Interiores
partes Italiae incolebant Sabini, Aequi aliaeque nationes, quibuscum Romani
diuturna bella gesserunt. Difficillimum fuit cum Samnitibus, qui Romanis
simillimi erant virtute, foedus facere. Quo facto (после его заключения) pleraeque gentes Italiae mediae
et inferioris Romanis parebant.
Italiam inferiorem Romani Magnam
Graeciam appellabant, quod Graeci ibi plurimas colonias constituerant. E quibus
urbi Romae proximae erant Cumae et Neapolis.
5. De Roma antiqua
Roma antiqua in septem collibus ad
amnem Tiberim sita erat. Prima Romanorum sedes erat collis Palatinus. In valle,
sub radicibus montis Capitolii sita, forum Romanum patebat. Ibi cives diu
negotia publica et privata tractabant. In campo, inter Capitolium et Tiberim sito, antiquis
temporibus milites exercebantur, itaque campus Martius appelabatur. In Tiberi numerus pontium
magnus erat. Postea urbs novis foris ornabatur. Templa pulchra et signa
praeclara animos civium delectabant. Pulchritudo urbis apud omnes gentes nota
erat. Itaque
Romam, a pastoribus quondam conditam, iure scriptores lumen gentium
appellabant.
6. Colosseum
Romae multae columnae, arcus,
templa theatraque antiqua deleta sunt. Tamen hodie quoque nonnullae reliquiae
Romae antiquae ostentari possunt. Roma merito “Roma aeterna” vocatur. Optime
illud theatrum conservatum est, quod iussu T.Flavii Vespasiani aedificatum est
et olim ex eo amphitheatrum Flavium nominabatur. Hoc amphitheatrum postea
Colosseum appellatum est ex colossea statua Neronis, quae hic collocata erat.
Tum, quum id aedificatum erat, id est anno aerae nostrae octogesimo, per centum
dies ludi magnifici Romanis a magistratibus praebebantur. Quibus diebus
permultae bestiae necatae erant. Magistratus Romani hos ludos dabant, et vulgus
eis delectabatur.
Mirus aspectus praebetur eis, qui
illi theatro appropinquant. Alti muri eius theatri, quod ovi formam habet,
ornantur magnificis columnis. Colosseum amplissimum fuit: ab octoginta septem
igitur milibus Romanorum compleri potuit. Diebus festis per octoginta
introitus, quos videmus, magnae virorum feminarumque manus amphitheatrum
intrabant. His diebus enim totus fere populus Romanus advolabat. Ei, qui
aderant, summo studio (прил.
§ 11) spectacula, quae eis
dabantur, spectabant. Bestiae, ex Africa importatae, quae in caveis sub arena
sitis continebantur, in arenam agitabantur. Quae postquam illam intraverunt,
inter se pugnabant et necabant. Sed etiam homines cum his pugnare debuerunt.
Postremo viri iuxta has bestias necati humi iacebant. Quae spectacula Romanis
gaudeo (прил. § 23) fuerunt!
7. De oratoribus Graecorum
et Romanorum
Multi sunt oratores clari Graecorum
et Romanorum. Princeps oratorum Graecorum Demosthenes erat. Clarae sunt
Demosthenis orationes in Philippum, regem Macedonum. Pro libertate patriae
orationibus certabant. Frustra orationibus civitates Graeciae ad concordiam
incitabat. Discordia civitatum libertatem Graeciae delevit.
In numero clarorum oratorum
Romanorum erat Marcus Tullius Cicero. Ciceroni non solum libri scriptorum
Romanorum noti erant, sed etiam libri scriptorum Graecorum. Nota sunt opera
Ciceronis de philosophia et de institutione oratoria; notae sunt epistulae et
orationes clari oratoris.
Orationes Graecorum et Romanorum
etiam post multa saecula animos hominum delectant.
8. De Germanorum antiquorum
moribus
Germani agriculturae non student;
magna pars victus eorum in lacte, caseo, carne consistit. Multum in
venationibus sunt. Cibi genere et exercitatione et libertate vitae vires
aluntur et corpora immensa magnitudine gignuntur. Atque consueverunt locis
frigidissimis pellibus parvis modo corpora tegere et lavari in fluminibus.
Quum civitas bellum gessit,
magistratus creantur. Ei bello praesunt et potestatem vitae necisque habent. In
pace principes regionum atque pagorum inter suos ius dicunt controversiasque
decernunt.
Germani non agri modum certum
habent aut fines proprios, sed magistratus ac principes in annos singulos
hominibus agros attribuunt atque anno post alio transire cogunt.
Germani neque oppida incolunt,
neque sedes inter se iunctas habent, ut e Taciti libro cognoscimus.
9. De Gallorum et
Germanorum deis
Caesar in eis libris, qui
“Commentarii de bello Gallico” dicuntur, et de bellis, quae cum populis
Gallorum et Germanorum Romani diu gerebant, et de moribus institutisque eorum scribit.
Tacitus quoque ille rerum scriptor Romanus, in libro suo de origine, situ,
moribus ac populis Germaniae dicit.
Caesar scribit: Galli deorum maxime
Mercurium colunt. Hunc Viarum ducem, hunc mercatorum custodem appellant. Post hunc colunt Apollinem et
Martem et Iovem et Minervam. De his deis eandem fere opinionem, quam reliquae
gentes, habent: Iuppiter imperium deorum tenet, Apollo morbos depellit, Minerva
operum atque artificiorum initia tradit, Mars bella regit. Huic deo Galli, quum
proelium committere in animo habent, plerumque praedam promittunt. Quum
adversarios superaverunt, bestias adversariorum necant, conferunt in unum locum
reliquas res, quibus magnos tumulos exstruunt. In Galliae civitatibus nemo fere
religionem et mores populi laedit vel neglegit. Si qui neglegunt vel laedunt,
ab aliis contemnantur; his ceteri de via decedunt, aditum eorum, sermonemque
defugiunt.
De Germanorum deis autem Caesar
nihil nisi haec scribit: Germani in deorum numero eos solos, dicunt, quos
vident et quorum opibus iuvantur: Solem et Vulcanum et Lunam.
In Taciti libro legimus: a Germanis
maxime Mercurius colitur. Cui Germani certis diebus etiam homines sacrificant.
Herculem et Martem concessis bestiis placant. Ceterum Germani deos neque
parietibus includunt, neque in hominis speciem fingunt.
10. De causa belli Troiani
Erant nuptiae Pelei, regis
Thessaliae, et Thetidis deae. Omnes dei invitati erant, praeter Discordiam. Dea
Discordiae ira commota est et malum aureum inter epulantes iactavit, in quo
inscriptum erat: “Pulcherrimae”. Diu Iuno, Minerva et Venus de malo certabant.
Denique iussu Iovis a Mercurio ad Paridem, regis Priami filium, deductae erant.
Iuno Paridi potentiam, Minerva sapientiam, Venus Helenam, pulcherrimam omnium
mulierum, promisit.
Paris Veneri malum tradidit. Paulo
post a Priamo patre in Graeciam missus est. Ibi Helenam, Menelai regis uxorem,
rapuit. Hinc bellum Troianum incipitur. Decem annos ad Troiam pugnatum erat.
Denique Troia a Graecis dolo capta et deleta est.
ЗАДАНИЕ XV
1.
Оборот accusativus cum infinitivo
2.
Времена и залоги инфинитива
3.
Распознавание оборота acc. c. inf. в тексте
А. Прочитайте, разберите и
переведите предложения. Подчеркните управляющий глагол, accusativus (логич.
подл.) и infinitivus (логич. сказ.).
1. Victorem a victo superari saepe
videmus. 2. Urbem Syracusas maximam esse Graecarum urbium pulcherrimamque,
saepe audistis (Cic.). 3. Pompeios, celebrem Campaniae urbem, consedisse terrae
motu, audivimus (Seneca). 4. A patre meo audivi, Diocletianum principem iam
privatum dixisse, nihil esse difficilius, quam bene imperare (Fl. Vopiscus). 5.
Apollo Pythius oraclum edidit, Spartam nulla re alia, nisi avaritia, esse
perituram (Cic.). 6.
Apparuit nescire eos victoria et tempore uti (T.Livius). 7. Cato dixit,
litterarum radices amaras esse, fructus iucundiores. 8. Aiunt homines plus in
alieno negotio videre (Sen). 9. Tibi discedens pollicitus sum me omnes res tibi
perscripturum (Cic.). 10. Quid? Credebas dormienti tibi haec confecturos deos? (Terentius). 11. In castra nuntius
pervenit Romae coniurationem patefactam (Sallustius).
