| |||||
МЕНЮ
| Технология горных выработокp> Жер бетiнен 1000м деп тере» бiткен кен iшiне тѕйдектi ёдiстерiмен ашып, ал№ашєы 1000-2000м терендiкке дейiн тiк оєпан ѕ»гiлер, ал одан тере» жатєан кен iшiн соєыр оєпан арєылы ашады. /1.23суррет/. Транспорт штректердi кен орныны» єалынды№ы 1-5м арасында болса сол кеннiп јн бойымен /1.24, а сурет/, ал кеннi» єалынды№ы 5-50м болса кен бойынан 15-20м тысшы№ап жыныс арасымен ѕ»гiленедi. /полевыми/. /1.24, б сур/. Егерде кеннi» єалынды№ы 50м асса єос штрек бiреуi кен iшiмен, екiншiсi єоршауасы жыныс арасынан /1.24, б, в сур/. 1.8.6. Оєпан тј»iрегiндегi аулалар камералар. Шахта оєпанын /оєпандарын/ барлыє шахта ѕ»гiлерiмен жал№астырып,
єатнас жасатып тЅратын ѕ»гiлер жиынты№ын оєпан ј»iрiндегi аула атайдаь Оєпан лауласыны» пiшiн ѕйлесiмi мындай факторлар№а байланысты: оєпандарды» санымен јзера орналасу, Кетерушi ыдысты» ѕлгiсiне, ашушы система№а ашылатын комiр єабаттарыны» оз ара орналасу тёртiбi, жер бетiндегi темiр жол ооналасу тёрбiне. 1,25 суретте орталыєтан шы№атын єос оєпан ауласы керсетiлген. Лаула iшiндегi камералар ез алдына та№айындал№ан мiндетi бар жёне хаупсiздiк ереженiн тiлегiне сёйкес єЅрылади. Мысалы: насосты, жер астында№ы электр подстанциясын єауырыт су басып єалма ѕшiн ѕш ѕ»гi болуы керек / ходки/. Оны» бiрi су єѕбырыны» ходогi оєпан мен 7м биiктiкте єосылады, ал езге екеѕi са» лаусыз / герметикалыє/ есiктермен жабдыктал№ан алуа№а єосылады. Орталыє жер астында№ы электростанция мен бас су кјтеретiн камераларды» еденiнiн биiктiгi оєпан ауласында салын№а рельс бойынан 0,5м биiк болуа тиiстi. Насос камерасыны» еденiнен 5,5м сарєыл№ан јр /канава/ арєылы шахтыдан тјмен су а№ып жыйылатын су жи№ыш /водосборник/ ѕ»гiленедi. Су жый№ыш iшiн лайдан алма кезек тазартып тЅру ѕшiн екi ѕнгi дайындарады. Басы су кјтеретiн орынны» су жый№ышыны» кјлемi ёдеттегi 4 са№ат жиылатын су кјлемiнен кем болмауы керек. 1.24 Сурет кенiшiн дамында№анда транспорт горизонттарыны» схемалары. А - кен єалынды№ы шамалы жа№дайда В – єалынды№ы ортанша єабаттарда Б – єала» кен орны В – ете єалы». °р-бiр шахта горизонтында хауiпсiздiк ережешi бойынша ерт сендiргiш поезд, ертке єарсы жабдыє саєтайтын єойма болу№а тиiс. °детте атал№ан поездбен єойма оєпан ауласында орналасады. Клеть оєпанымен єатнасатын ѕ»гiлер јртке есiкпен жабдыєталады. Шахтаны» кебiнде жер астында№ы жѕк аккамуляторлы электровозбен тасылады. БЅл электртвоздарды» батареяларын тоєтандыру ѕшiн /преобразовательная/
тѕрлендiргiш станциясы, зарядтайтын камера жёндейтiк шеберханасы болады. Тау ѕ»гiлерiн ѕ»гiлеу ёдiстерi. 2.1. Жеке тау ѕ»гi тјнiрегiндегi жыныс сiлемiнi» кернеуде формациялыє жа№дайы негiзгiнен мёлiметтер. Жер астында№ы жыныс сiлемi ѕстiне бiткен єалы» жынысты» ёр-бiр элементарды жыныс бјлшегiнi» бетiне тѕсетiн єысым Р кјлем те»есi. Мундайда дегенiмiз жыныс ты№ызды№ы, т/м3 [pic] Кјрсетiлген жыныс бјлшегiнi» деформацияланыуна єоршан тЅр№ан жерiмен єарсы єысым№а дЅшар болып жан-жаєты /ѕш остьтi/ єысым жыныс сiлемi тендi кернеу жа№дайында болады. Жыныс сiлемiнi» кернеу жа№дайы тек єана Р кѕйiне байланысты. Жыныс сiлемiнi» жан-жаєты те» кернеу iшiнен жыныс ѕ»гiсi ѕ»гiленгеннен кейiн бЅзылады. БЅл ѕ»гiнi» те»iрег»нде кернеу жѕелерi єайта белiнедi. 2.1. суретте де»гелек ѕ»гi кесiндiсiнде фотокјрнеу ёдiсiмен тѕсiрiп
ал№ан басты жёне тангенцыль кернеулердi» изоы№ы кјрсетiлген. Кѕш
сызыєтарыны» єоюлан№ан жерлерi кернеу концентрациясынсу паттайды. 2.2 жыныс ѕ»гiлерiн тiреу. Тендi кернеу жа№дайыны» бЅзылуына байланысты тј»iректегi жыныс ѕ»гiнi» iшiне жылжып оны толтыру»а тырысады. Формасын, жобады кјрсетiлген єуыс мјлшерiн саєтау маєсатымен жыныс ѕ»гi iшiне тiреу єойылады. Жыныс єазбасыны» iшiндегi тiреу тј»iргiндегi тау жынысы ѕ»гi iшiне
жайылу»а кедергi болып, сыртєы єысым№а тјтеп берiн кейде сыныпта Тiреу ѕ»гi айдыны» Ѕзає мерзiм дЅрыс кѕйде саєтап тЅру шы№ыны» ѕнремдiлiгi, тiреудi жасап оны єЅру ып-жаску жЅмыстарыны» механизацияландыру мѕмкiншiлiгi, жендеу жЅмыстарын орында№анда ы»№айлы болып тЅрып. Кейде тiреулер арнайы талапєа сёйкес болу№а тиiстi. Мысалы: јрт жа№ынан хауiпсiздiк, сујткiзбеушiлiк, јте кѕрделi гидрогеология жа№дайында єазындыны ѕ»гiреу т. б. 3 Тiреу материалдары. Тау єазындысын тiреуге а»аш, металл, бетон, тјмiрбетон, таби№ы жёне жасанды тастар єолданылады. Жер астанда iреу ретiнде єалєан жапыракты /єара№ай, шырша / а№аштардын
жонылма№ан тѕрi / круглый//рудник треуi/ жене жоныл№ан / распил, щпал,
брус, обаполдар/ пайдаланады. Рудник тiреуi ( стойка) деп жонылма№ан
диаметры єден 34см дейiн, ал ѕзынды№ы 0,5 тен 7м дейiн а№ашты атайды. 2.2. сур. Шахты тiреуiн жасайтын арнайлы мырыш прокаты. 2.2. суретте металл тiреуiн жасау№а / 17 ден 27 кг/м дейiн/ арна№фн мырыш профиль прокатты» кесiндiсi керсетiлген мырышта» денгелек тЅрi железбетон єѕрылысында арматура ретiнде жёне штангалы тiреулерде єолданылады, ал єос таврјлы темiр, швеллер жёне рельс – оєпан iшiн єЅрылыстыр№анда єолданылады. Байыр№ы маркалы мырышты» кемiстiгiне коррозия№а беймдiлiгi жатады
кѕрделi гидрогеологиялылык жа№дайда ѕ»гiлердi тiреу ѕшiн шойыннан єуйыл№ан
тюбинг кулданылады. Бетон деп єатып єал№ан цемент, єѕм, шиыршыє тас
єосындыларын айтады. Іѕм мен єиыршыє тастарды толтырушы деп атайды. Бетон
єѕрамы ѕлесiне тиетiн цемент, толтырушы заттарды» салмає не аумає
мелшерiмен аныєтайды. / Ц : П : Ш/. Бетонны» єаттылы№ын маркасынан
анверады. Бетонны» маркасы деп 28 кѕн iшiнде температурасы [pic], ауаны»
салыстырмалы дымєылды№ы 90-100% неа№дайда єатєатын тЅр№ан бойында єысым№а
берiктiк шетiн атайды. Бетонны» берiктiгiне шек болатын басты факторлар№а
мыналар жатады: цементтi» маркасы, сумен толтыр№ытары» мјлшерi, єЅю
ёдiстерi. Бетон№а єосылатын цемент мјлшерiне байланысты: семiз, орташа,
арыє тѕрлерi болады. Тау єазындысып тiреу ѕшiн семiз не орташа бетон Бетон єЅн бЅрын єатып єалмас ѕшiн аросында арнайы єосындылар куиылады. Кейде алдын ала ширатыл№ан арматуралы тјмiр бетон єолданылады. МЅндай
жа№дайда арматураны бетон єуйлмай тЅрып єатты тартып, содан кейiн бетон
єуиылады. Осыныє нётижес»нде бетон iшiнде кернеу кѕш пайда болып кѕйрету
кѕшке єайраты молаяды. Таби№и шой-тас єазындыны» фундаментын толтыру№а не
болмаса тiреудi» сыртында№ы єЅстарды бiтiндеуге єолданылады. Жасанды
єЅрылыс материалдар ретiнде кiрпiш, бетонит, шлакоблок т. б. атау№а болады. 2.4 Тау ѕ»гiлерiнi» тiреу конструкциялары, мјлшерi, формасы. Кен ѕ»гiлерi ке»iстiкте тiк, е»кей, жазыє тѕрлерi кездеседi. Тiк шахта
оєпаны Ѕзыє жыл№а арнал№андыєтан єиыс ше»берi дј»гелек болып тЅтас бетонмен
шегенделедi /2.3 сур/. Тiреудi» єалынды№ы жа№дайына байланысты 200 деп 300
мм асып жатады. Егерде оєпан сулы, осал жыныс арасында еткен болса тiреу
металлдан не тјмiр бетон тюбингтен єЅрылады. МЅндай жа№дайда оєпанны»
єиындысы де»гелек келед Тюбингтердi» саєиналы єабыр№алары ауаны» жылжыуына Тiк оєпан iшiн армировкалад деп кјтергiш ыдыс жылжитын бетiн
ба№ыттайтын конструкциялар /расстрел мен желiлер/, єЅбыр орныєтырып iлетiн
растрелдер мен авария /апат/ кезiнде адам јтетiн басєыш бјлiмi атайды. /2.3 сурет/ бетонмен жiне металды армировкалан№ан тiк оєпанны»
єиындысы.
сурет. Желiнi» емталл расстрелдерге бекiтiлуi. Хауыпсi здандыру ережесiнi» талабына сёйкес. Оєпан бiрiнде саты бјлесi
мiндеттi тѕрде єЅрылады. МЅны орындау ѕшiн екi расстрелдердi» арасыны»
єашыєты№ын 8м асырмай металлдан не болмаса а№аш сјре орнатып оларды№ ѕстiне
е»кекiгi 80є дейiн саты єойылады, ал серенi» шетiнен адам јте алаты»
мјлшерi 0,7*0,6 м тесiк єалдырады. Басєыш белмесi оєпанны» јзге бјлiм
шелерiнен металл не а№аш єоршаланады. 2.5 сурет. ТЅтас а№аш шеген. 1 – тiреу брус; 2 – єатарлы бјренелер; 3 – прогондар; 4 – расстрелдер; 5 – сѕре шеге /костыль/, прогонды бекiтетiн; 6 – жетекшiлер /ба№ытаушылар/; 7 – басЅыш бјлмесi; Жызыє не е»кей ѕ»гiлердi шегендеп тiреу ѕшiн а№аш, металл, бетон, тамаш бетон, тас жёне єосынды материалдар єолданылады. ¶»гi єиындысыны» фирмасы, атєаратын єызметiмен тiресу материалыны» тѕрiке байланысты 2.6 суретте єыска мерзiмде пайдаланатын ѕ»гiнi» а№аш шегенi. 2.6 сур. А№аш шеген Іатты жыныс арасында№ы ѕ»гiнi» тјбе тiреуiмен шегендейдi. /2.6, в сур/ Рамалы тiреудi / 2.7,а сур/ рельс тен не болмаса єоставралы №14 – 20 балкадан дайындайды. Тiк тiреу тебе тiреулерiмен єѕйл№ан тиянак / башмак /, мына жер№е келдим не болмаса жапсырмамен бекiтiледi. 2.7 сур. Металлдан жасал№ан тiреу. Жер№е келдим а – єатєыл рамалы тiреу; б – икемдi арја тiреуi. Икемдiл арєа тiреуi / 2.7, б сур/ арнайлы профильдi темiрден жасалады. 2.8. сур анкер тiреуiмен шегенделген єазынды. 2.9. сур анкер штангасыны» бјлшектерi. 1 – сыналы штанга; А – штан№а; Б – сына; В – тiреу плитаы; Г – гайка; 2 – кернеу штангасы /распорная/; А – штанга; Б – темпешек; В – кернеу саєинасы; Г – шошає гайка; Д – болтты» басы. Анкер тiреуi Ѕзынды№ы 0,6 ден 3м дейiн металл штангасынан металл
пластинкалары не болмаса єырлы темiрден жасалады. Шнур iшiнде штанга
гайкамен бетiтiледi. ґндiрiсте сыналы жёне кернеу тiреулерi єолданылады. Штанга шнурда бекiгеннен кейiн шы№ып тЅра№ан штанга ѕшiне тiреу плита
не болмаса арнайы профильды пластинка орнатылып бЅранда гайкамен бекiтiледi Іатты жыныс арасында№ы ѕ»гiлер тiреу тiлемейдi. Іабыр№а тебе жыныстары желмен мѕжiлуiнен саєтау ѕшiн бiр єабат тамшыбетонмен мылайды. Тамшы бетон арнайы машинасымен сыланады дайды. /2.10 сур/. 2.10 сур. Тамшы бетон мен сылайтын машина. ¶стiнгi камера арєылы
єЅр№ає єосынды зат шлюзiне 2 жеткiзiлiп онда айналмалы дозатор /јлшедiшi/
єалсына тѕсiп ауа а№анымен зат шланга арєылыз сопло№а 4 жетедi. Сумен
араласєан єосынды шланг 5 арєылы ернiтiндi єабыр№а бетiне шамшылап
шашырайды. Ауаны» єысымы 400-500кПа болып ал суды» єысымы кјрсетiлгенкен 2.11 сур. Аралас тiреу. А – тѕрлi тјмiр бетонды єЅбыр не болмаса а№аш тiреу - /1/ - металладан жасал№ан /мандайша/, Б – тас єабырiа мен металл мандайша; В – тас єабыр№амен бетоннан жасал№ан кѕмбез. МЅндай тiреулер кјьiнесе тјбесi жалпає ѕ»гiлерде а»аш рамамен ёлде
єЅбыр формалы тјмiр бетон тiрегiмен не металл верхнягiмен бекiтiлген тЅтас
тiреулер єолданылады. /2.114, а сур/; Іабыр№ала кiрпiш не бетоннан, ал
тјбесi металл ёлде а№аш балкасымен /2.11, б сур/ жабыл№ан тЅтас тiреу,
єабыр№а тас бетон мен єѕмбезделген тiреу /2.11, в сур/. Аралас тiреу јте 2.5. Тау ѕ»гiлерiн ѕ»гiлегендегi технология процесстерi. Тау ѕ»гiлерiн ѕ»гiлеу процесстi басты /тау жынысын єопару, єопарыл№ан жынысты жиып алу, тiпкiлiктi тiреулердi орнату/ жiне єосалєы /уаєытша тiреулердi орнату, тјмiр жолды тесеу, су а№ызатын жыра жѕргiзу, вагон алмастыру єондыр№ыларын єЅру, єысымды ауа єЅбырларын, вентиляция єЅбырларын жа№ыстыру, кабель iлу т. б./ операциясына бјлiнедi. Тау жынысын єопару процесстерi механика, механо-гидравлика, гидравлика жiне жарыл№ыш ёдiстерiмен орындайды. Механика жёне гидравлика механика ёдiсi комбайн арєылы арєылы орындалады. Гидравлика ёдiсi таужынысын єатты єысымды су кѕшiмен єопарады. /Буровзрыной/ жарыл№ыш єопару деп тау жынысын тесiп, тесiлген жердi жарыл№ыш затпен толтырып жар№анды айтамыз. Атал№андарды№ iшiнде ке» тара№аны механика жёне жарыл№ыш /ьуровзрывной/ ёдёстерi. Механика ёдiстерi жазыє не е»кей ѕ»гiлерде єаттылы№ы (=4 дейiн тау жыныстарын онып алу iсiнде пайдаланады. Кен бал№ал№алары мен су єысымы 4000кПа дан астам гидравлика ёдiстерi осы атал№ан тау жыныстарын ойып алуда пайдаланады. Осы кѕндерi єаттылы№ы ( 10№а дейiн тау жынысын ойып алатын комбайндар сыннан јтiп жатыр. Дёрiмен єопарып тастау ёдiсi: єаттылы№ы орта оданда єатты жыныстарды єопару iсiнде ке» єолданылады, жёне ѕ»гiнi» кјлбей не тiктiгiн тал№амайды. 2.5.1. Жыныстарды бЅр№ылап дёрi кѕшi мен жару iсi. Тау жынысыны» єопарылуы жарыл№ыш затты» /ВВ/ жан№ан кезiнде газга айналып кјлемi єаурыт Ѕа№ай№ан энергия кѕшiне байланысты. Жарыл№ыш затты» єау ысты№ы мол газга айналу процессiн жарылыс /взрыв/ атайды. Жарылысты» єопару ёсерiн кјбейту ѕшiн жарыл№ыш затты жарыл№ыш єЅысєа камера№а орнатады. Ол камераларды жынысты бЅр№ылау ёдiсiмен тесiп жасайтын бал№андыєтан жынысты барлыє комплекс єЅпару жЅмысын бЅр№ылан жару жЅмысы аталады /буровзрывныеработы В. В. Р./. Жарыл№ыш камераларына шнур мен скважина жатады. Шнурды айналма, соєып- айналма, не айналып-со№атын машиналармен бЅр№ылайды. Айналма ёдiсiмен бєр№ылайтын машиналарды бѕранда машина атаида /сверла/. Іолданылатын єѕатына єарай; электр, сы№ыл№ан, ауа, гидравлика тѕрi болып; єолдану тёсiлiне єарай: єол№а ѕстайтын женiл /ручной/, колонєа№а єойылатындары болады. Элктр бЅр№ылар єоз№ау мехаздерiрiнi» тѕрiмен жёне оны» жылжыту єЅатымен /5 деп 16 КН дейiн/ аталу шапшанды№ымен /120 дан 600 аталыу/ мен двигатель єЅатымен /2 деп 4,8 кВт дейiн/ јзгешеленiн кјрiнедi. ЖЅмсає жынысты тесѕ ѕшiн єол бЅранда єолданылады. Іатты жынысты бЅры№ылап тесѕ ѕшiн салма№ы 105 тен 120кг дейiн колонкада, манипуляторда не болмаса бЅр№ы арбашы№ына тиелген электр бЅр№ысы єолданылады. БЅр№ы арбасына екiден алты№а дейiн колонка типтi бЅр№ы машиналар орнатылады. БЅр№ы машиналар жал№ыз жЅмысмынны» басєаруышы бiрден бур№ылайды манипуляторлар арєылы бЅр№ы машиналар тиеушi машиналар№ада орнатылады. Манипуляторлар бЅр№ы машиналарды кјтерiп тјмен тѕсiрiп белгiлi жерге бекiтiп єою№а мѕмкiндiк тЅ№ызады /2.1., а сур/. 2.12. сурет. БЅр№ы машинасыны» єондыр№ысы. А – манипулятор№а єондырыл№аны; Б – пневмотреуге орнатыл№аны. 1 – электрбЅр№ысы; 2 – жылжыма сјресi; 3 – каретка; 4 – айналма /вертлюг/; 5 – люнет; 6 – сым; 7 – сымны» єарма№а; 8 – кјлдене»нан су жiберiп тЅратын муфта. БЅрап со№атып ёдiспен тесiп-бЅргылау iсiде єол, телескопты жёне волонкалы пневмобал№алар /перфораторлар/ єолданылады. Оларды» салмає /12 деп 30 кг дейiн/, минутына со№у жиiлiгi /1700 деп 2.13 сурет – СБУ –2м бЅр№ы єондыр№ысы. Тiк ѕ»гiнi тескенде єол
пневматика перфораторы сумен єолданылады. Забойда бiр мезгiлде iстейтiн
бЅр№ы машинананын саны алаєы 2,5 – 4м2 забой№а бiр машина есебiмен алынады. Іаттылы№ы орташа жыныстарды айналма ёдiсiмен бЅр№ыла№анда ромб не тiк
бЅрыш формалы бЅрамалы У7 єЅрыштан жасал№ан бЅр№а штангалар пайдаланылады. 2.14. сур. Айналма бЅр№ылайтын бЅралма бЅр№ы штангасы. БЅр№алау кезiнде шы№атын Ѕсає жыныс бјлшектерi айналма штанга єыры арєылы сыртєа шы№ып жатады. Мјлшерi бос кремнеземны» 10% асатын тозанны» 1м3 ауада 2 мг аспауына орай шнурды су мен шайып бЅр№ылау№а тиiстi. Айналма бЅр№ылау ѕшiн диамерлерi 22, 25, 32, мм єЅрыш бЅр№ы штан»асын жасайды, iшi єуыс алты єырлы, не болмаса дј»гелек. Осындай жа№даймен єолданылатын жо»№ыштарды» iшiнен /2.15, а сур/ су жѕретiн тесiк єаратырылды. 2.15 сур. Айналма бЅр№ылауда єолданатын жо»№ыштармен со№ып-айналма бЅр№ылауда єолданатын бЅр№ы коронкалары А – РП-7» жо»№ыш; Б – РПРМ; В – БИ-722; Г – РКС. А – бiр тiлдi коронка; Б – крест тѕрлi; В – т-тѕрлi; Г – шы№ы»єы жѕздi. Днепропетровск кен институтында жетiлдiрiлген єысымын 15 кН асыран єатты жыныстарды бЅ№ылауда РКС жо»№ыны јте ѕтымды келедi. Іаттылы№ы [pic] єолдан№анда РП – 17ц жо»№ышынан ј»iмдiлiгi 2,5 – 3,5есе асып тѕстi. Жыныстарды» жа№дайына байланысты со№ып-айналама бЅр№ыла№анда бiр
тiлдi, крест тѕрлi, Т- тѕрлi жёне алып-салмалы коронкалар єолданады /2.15,
а-2сур/. Олар ды» коонкасы штанга№а конуспен не винт оймасыарєылы
бекiтiледi. Шпурды» тѕбi бЅр№ы жиынтылы№ынан тазарту ѕшiн 5тен 18л/мин су
жiберiлiп тЅрады. Су шпурдан шы№атын тозанды басып, ысы№ан коронканы суытып
бЅр№ылау процессiне ѕлкен женiлдiк тЅ№ызып тЅрады. Шпурды» диаметрi 32 ден Жарыл№ыш заттар мен жару жабдыєтары. Кен јндiрiсiндi аммиак - селитралы мен нитроглицирин, жарыл№ыш заттары 1. Саєтыє тiлемейтiн - жер бетiнде, ша», газ жарылу хаупi жоє шахталарда жарылыс жѕмысын орындау ѕшiн. 2. Саєтыє тiлейтiн-газ, шає-тоза» жарылу хаупi кѕштi шахталарда. 3. ґте саєтыє тiлейтiн - кјмiр жару iсiнде єана єолдану ѕшiн. Аммиак селитралы ЖЗ патрон, не єапшыє пакетке толтырыл№ан тѕрiнде, ал нитроглицерин тек патрон тѕрiнде жеткiзiлiп тЅрады. Саєтыє тiлейтiн ВВ патронды єалпында пайдаланылады. Жарылыс тЅ№ызатын процесстi - инициирование деп атайды. Оны» от не
механикалы тѕре бар. От ёдiсiн єолдан№анда дёрiнi жар№ызатын жабдыє ретiнде
от јткiзетiн шнур мен акпсюль - детоатор болады. От жѕргiзетiн жiурiмен 2.16 сурет. Капсюль - детонатор: 1. єауза /гильза/; 2. аяєша /чашечка; 3. пен 4. єозба№ыш єосындылады. Газ бен ша» хаупi бар шахталарда, ёсiресе јрге / 30( тан жо№ары /
єарай беттеп јткiзiлiп жатєан ѕ»гiлерде жарыл№ыш заттарды јтпен тЅтату
жЅмысы жѕргiзiлмейдi. Электр єуатымен жар№анда жарыл№ыш заттар№а датонация
берѕ ѕшiн электр тѕтатєыш пен єосыл№ан детонатор капсюль пайдаланады. 2.17 сур. электродетонаторлар. А - єѕрт ёрекеттi; Б - шабан ёрекеттi 1. пластикалы ты№ын 2. тѕтытылатын зат; 3. гильза; 4. аяє; 5. тор; 6. шабандатушы зат; 7. єоздырушы заттар; 8. єоздырушы заттар. Электр тѕтамындыратын єондар№ы екi жекеленген диаметрi; 0,5 - 0,6 мм. сымнан тЅрады. Екеѕiнi» ѕшi айрша болып келедi. Екi сымынан жасал№ан балєыту кјпiршiгi жапсырылады. Балєыту кјпiршiгiнен электр єуатын жiбергенде электродетонатор жарылады. Шабан ёрекеттi электродетоноторлады» электр тѕтанушымен єоздыратын єосынды арасында арнайы шабандату№ын зат єоиылады /2,17,б сур/. Оларды бiр iзбен ёр-бiр зарядты жару№а єоладинады. Электродетоноторды жару ѕшiн тоєты машинкадан не болмасы. Электр торынан алады. Ша» - тоза», гау жарылу єауыпы бар шахталарда конденсатор типтi жарылыс хауыпнен сыєтаталып жасал№ан арнайы тЅраєты тоєта жарыл№ына машинкасы єолданылады. Оны» ёрекет принципi - жина№ыш конденсаторды єаурырт разрядтау. БЅл машинкаларды шахта бЅзып - жандеуге болмайды. Жјндеу iсi тек єана шеберханыда орындалады. Электр торынан ток ал№анда (кѕш не жарыє жiберетiн тордан) жарылыстан єор№ан СП-" пребора, а оєпан ѕ»гiлейтiн забойларды, арнаы ѕ»гiлеѕшi забойдарды» рубильнигi єолданылады. Жарымыс жЅмысын жѕргiзѕ. Жер астынды жирылыс. ЖЅмысы скважина не гипур зарядтарын жару арєылы ортдалады. Кен ѕ»гiлер
iн ѕ»гiлегенде гипур зарядтары єолда»ылады. Жаз ненурды» он боиыныє [pic]
пен [pic] дейн толты№ад єал№ан орынын јз гiнерттi материалдармен тыстырып Забойларда єашанда бiр екi жала»аш бет кездесiп тЅрады. Іосалєы жаланаш жазыєтыє єЅру ѕшiн алдымен єазба єуыс жасау шiн шпурлар пайдаланады. Кедергiнi» е» єысєа сызы№ын (Л. Н. С.) ша№ындату ѕшiн жарыл№ыш зарядты ёр тѕрлi уаєытпен жар№ан дЅрыс. Кен јндiрiсiнде тазарту жѕмысында скважинды зарядтар єолданылады. Скважиндарды арнайы станокпен диаметрi 50 ден 130 мм. дейiн, ал Ѕзынды№ы 10 нан 50 м. дейiн бЅр№ыланады. Жарыл№ыш заттармен скважинаны оєта№анкезде же»iлдiк тЅ№ызу ѕшiн пневмо-зарядниктер єолданылады. Жарыл№ыш жЅмысын орыкдау ѕшiн арнайы дайындал№ан, єолында тиiстi кѕёлiк єа№азы бар адамдар жiберiледi. 2.5.2 Забойды» ауасын алмастыру. Жарыл№ыш заттар жарыл№анда мынадай улы заттар пайда болады - кјмiртек тоты№ы /СО/, азотты» єос тоты№ы / NO2 / т. б. Кен у»гiлерiн /шахта оєпаны, штольнялар, квершлагтар, штректер т. б./ сы»ар тѕйыє у»гiлер iретiмен у»гiленедi. Мѕндай у»гiлерде жарыл№ыш жѕмыстары орындал№аннан кеiн ауыстырып тѕру ѕшiн же»iл желдеткiш єолданылады. Жел ауыстыруды» ѕш тѕрлi ёдiсi бар: ауаны єысып жылжыту, сорып жылжыту, єосалєы ёдiс. Ауаны урлеп жылжыту ёдiсiнде таза ауа єѕбыр аркылы берiлiп, ал
жарыл№ыш заттары араласєан лас ауа ѕ»гi бойлымен тысєа бос агызылып
шыгарылады. /2.18,а сур/. Сорып жылжыту ёдiсiндe ластанган aуа кЅбырга
желдеткiш пен сорылып, ал таза ауа ѕ»гiмен бойымен забой№а а№ымен
жеткiзiлeдi./2.18,б сур/. Екi ёдiстiн екеуiндеде таза ауа кeлетiн ѕ»гi
єазылып жатєам ѕ»гiмен тѕйiсетiн жерiнен е» кем дегенде 10м жерден алысырає
аланады. Іосалєы ёдiспен ауа ауыстыру едiсiнде екi желдeткiш коилады,
бiрiншiсi /бастысы/ – ластан№ан ауа ауыстыгу ѕ»гiде єойыл№ан бегеттiн
iшiнен сыртєа сорып тартса, ал екiмшiсi таза ауаны бегеттiн iшiнен урлейдi. 2.18сур. Туйык выработкаларды ауа ауыстыру схемалары. Жарылыс жумыстарынан кейiн ауа тазарту iсi I5-20 минуттaн аспауы жен. Сондыктанда kepceтiлreн ауаны» сорып не болмаса єысып ауыстыру ёдiстерi єысєа ѕ»гiлердi ѕ»гiлегенде /200-300м/ єолданылады. Ал ѕ»гi Ѕзап кеткенде єосалєы ёдiстерi єолданылу№а тиiстi. Вентиляция єЅбырлардан єЅралады. Метелл єЅбыры єалынды№ы 1 деп 3мм дейiн єЅрыш прокатынан жасалады. ІЅбырды» енi 200-800мм ал бјлшегiнi» Ѕзынды№ы 2-3м болады. Мата єЅцубыры /М типтi/ резина араласєам матадан жасалады. ІЅбырды» 2.5.3. Жыныстарды тиеу. Жарылыс жѕмысы орындалып, ауа тазар№анан кейiн жарылган жынысты тиеуге
кiредi. Тiк ѕ»гiлердi ѕ»гiлегенде жарылгам жынысты сыртєа /єазба/ проходка
єayracына ГП-2, КС-3, КС-2м KC-lM rpeйферлi тиегiштермен тиеiдi. Грейфер
тиегiштер кысылгам ауанын 500кПа куатымен iстейi, забойдын 10-16м2 жерiне
бiр тиеrim єолданылады. Пневматика тиегiш ПГ-2 /2.19сур/ пневмокетергiшiмен
ердагi пневматика лебедкасында арєанмен iлiнедi. Уысы 0.1м3/мк грейфер
тиегiшi пневмо-какпагымен /затворы/ карулангам. Тиегiштi арнайы єЅры№ы Орта есеппен енiмдiлiгi 14м3/са№атына. Пневмо-тиегiш проходка єау№асын толтыр№аннан кейiн, єау№а єыр№а кјтерiлген бетiнде автоматты турiнде жѕктен босатылады. Жеткiзiлген жыныс ёpi єарай жыныс ѕиiндiсiне /отвалга/ жеткiзiледi. Жадыє ѕ»гiлерде жарылган жыныс мезгiлдi /циклмем/ не уздiксiз ёдiспен iстейтiн тиегiш машиналармен тиеледi. ППН2Г тиегiш машина жадыє ѕ»гiлерде ѕ»гiлегенде не тазалаушы жѕмыста єолданылады. Бѕл машина дербес єоз№алтыєышта, басєару пульт, пневматика коммуникациясиялы жёне суландыру системалы екi шынжыр табанды арбадан /телжка№а/ єЅралады. /2.20сур/. ¶здiксiз ёдiспен iстейтiн єабыр№адан тиейтiн ПНБ типтi
машина ленталы не болмаса пластинкала /єатпарлы/ конвейер мен транспорт
єЅралдарына тиейдi /2.21 сур/. Бѕл машина шынжыр табанды єЅралмен жылжиды. 2.20сур. ШПН2Г тиеу машинасы. 2.21сур. IПНБ2 тиеу машинасы. 2.5.4 Жёрдемешi процeсстер. Кебiнесе жёрдемешi проесстерi негiзгiлepiмeн бiргe орындалып турады. 2.2З сур. Вагонетканы» жапсырма разммновка арєылы алмасу схемасы |
ИНТЕРЕСНОЕ | |||
|